Aile Şirketlerinin Nasıl Yönetildiği Bütün Toplumu İlgilendirir

Sizce aile şirketlerinin nasıl yönetildiği sokaktaki insanı bile neden bu kadar ilgilendirir? Neden aile şirketlerinin sahipleri arasındaki anlaşmazlıklar basında haber konusu olur? Neden aile şirketlerinin kurumsallaşması, yönetimlerinin profesyonelleşmesi sık sık gündeme gelir?

Aslında nedeni çok açık. Aile şirketleri bütün ülke ekonomilerinin bel kemiğini oluşturur. Bütün ülkelerdeki şirketlerin büyük çoğunluğu aile şirketleridir. Çalışan nüfusun büyük bölümü bu şirketlerde çalışır. Türkiye ekonomisine yön veren Koç, Sabancı, Eczacıbaşı gibi şirketlerin hepsi aile şirketleridir. Bunlar hem halka açık (borsada işlem gören) hem de aile bireyleri tarafından yönetilen şirketlerdir.

Bu şirketlerde yapılan hatalar, yönetimdeki yetersizlikler sadece onları değil, bu şirketlerde çalışan on binlerce insanı, onlara mal ve hizmet sağlayan diğer şirketleri de etkiler.

Toplumdaki genel inanışa göre “kurumsal şirketler”, kuralların belli olduğu, adaletli, insana değer veren yerler olarak görülürken, aile şirketleri ise keyfi kuralların hâkim olduğu, ailenin çıkarına hizmet eden, ailenin tüm bireylerine bir iş verme kaygısıyla yönetilen, güvenilmez yerlerdir.

Kötü yönetilen aile şirketleri olduğu bir gerçek ama iyi yönetilen aile şirketlerinin olağanüstü başarılar gösterdiği de ortada. Markalarını bütün dünyaya kabul ettirmiş ve başarılarını kuşaktan kuşağa sürdürmüş birçok Fransız, İtalyan; şarap, parfüm, giyim, mücevher ya da gıda şirketi var. Bu şirketler hala kurucu ailelerin çocukları ya da torunları tarafından yönetiliyor.

Başarının nedeni bir şirketin sahipliğinin bir ailenin elinde olup olmaması ya da o şirketi profesyonellerin yönetip yönetmesi değildir. Çok kötü yönetilen “kurumsal” şirketler olduğu gibi çok iyi yönetilen “aile şirketleri” de vardır.

Asıl olan şirketin “adil” ve “şeffaf” bir şekilde yönetilmesi ve “sorumluluk” üstlenen herkesin “hesap vermesidir.” Bu dört şartı yerine getiren şirketlerde doğru kararlar alma ve başarılı olma ihtimali artar. Bu şartları yerine getiren şirket bir aile şirketi de olsa hatta yönetimde ağırlıklı olarak aile üyeleri de bulunsa o şirkette işler yolunda gider. (Kurumsallaşma Kompleksinden Kurtulmak)

Peter Drucker, “şirketin aileye hizmet etmesi değil, ailenin şirkete hizmet etmesi” ilkesini benimsemek gerektiğinden bahseder.

Bir aile şirketinin sahipleri, şirketin çıkarlarını kendi kişisel çıkarlarından daha üstün tuttukları zaman şirketin başarılı olmasının yolu açılır. Tersine hissedarlar, “Bu şirket bana hangi faydayı sağlıyor?” diye bakmaya başladıklarında ise şirket baş aşağı gider.

Bütün sektörlerde çok sert rekabetin yaşandığı bir dünyada belirli büyüklükteki bir şirketi yönetmenin sorumluluğunu sadece aile bireylerine yüklemek, hem şirkete hem aileye hem de yönetim görevini üstlenenlere haksızlık yapmak demektir.

Dünyada hiçbir ailenin genetik yapısı, arka arkaya süper yönetici ve liderleri dünyaya getirmeye programlı değildir. Bir şirketin hem kurucusunun hem de onun neslinin devamındaki bütün herkesin aynı özelliklere sahip olması mümkün değildir.

Ailenin işin kontrolünü elinde tuttuğu ve aynı zamanda işinin ehli profesyonellerin aileyle birlikte çalıştığı bir şirket, hem ölçülü risk alan hem hızlı karar alan ve bürokrasinin olmadığı bir “cennet” olabilir.

Bence aile şirketlerin nasıl yönetildiği sadece “aile içi” bir konu değildir. Bu şirketlerin doğru yönetilmesi, başarılarını sürdürmeleri, toplumun tümünü ilgilendirir.

Konuyla İlgili Makale ve Linkler

1. The Strategic Drucker: Growth Strategies and Marketing Insights of peter drucker: “Druckers Rules for family business management”, chapter 8
2. James Olan Hutcheson “The End of a 1,400-Year-Old Business”Business week
3. Kathleen Rich-New “Going Into Business with Relatives Family Feud or Happily Ever After?
4. Pramodita Sharma, James J. Chrisman, Jess H. Chua, “Strategic Management of the Family Business: Past Research and Future Challenges”,
5. James J. Chrisman, Jess H. Chua, Pramodita Sharma “Current Trends and Future Directions in Family Business Management Studies: toward a theory of the family firm”
6. Serena Cubico*, Matteo Togni, Giuseppe Favretto, Massimo Bellotto, “Work Values and Family Business Management”
7. Robert N. Lussier, Springfield Colleg, “Family Business Management Activities, Styles and Characteristics: A Correlational Study”
8. Families in Business From Generation to Generation, Harvard Business School programme
9. Bernard L. Erven “Organizational Structure of the Family Business”
10. The Empire State Building? It's a Family Business, Business week interview
11. Timothy G. Habbershon, Ian C. MacMillan, Mary Williams, “A unified systems theory of family firm performance”