İnsanların ve kurumların varlıklarını sürdürmeleri, hayatta kalmaları, değişimi anlamalarına ve kendilerini değişen koşullara uyarlamalarına bağlıdır. Darwin’in dediği gibi en güçlü olanlar değil, değişime en hızlı uyum sağlayanlar hayatta kalır.
Her birimizin üzerine düşen, zamanın ruhunu anlamak ve değişime ayak uydurmaktır.
Ama mevcudu terk edip, kendimizi ve kurumlarımızı dönüştürmek hiç de kolay değil. İnsanlar ne kadar değişimden yana görünseler de aslında değişimin gerektirdiği dönüşümü hayatlarına uyarlamakta zorlanırlar. Değişimin önünde sosyal, psikolojik, kültürel ve fiziksel pek çok engel vardır. (İnsanlar Değişime Neden Direnir?)
Liderlik, engelleri aşıp insanları ve kurumları başarıya ulaştırma işidir. Bir liderin mutlaka sahip olması gereken özelliği, insanları değişime ikna edebilme, dönüşümü gerçekleştirebilme gücüdür.
Liderlerin büyük çoğunluğu takipçileriyle bir alış-veriş ya da değiş-tokuş içindedir. (Transactional Leadership) Liderin dediğini yapanlar, hedefe varıldığı taktirde ödülü kazanırlar. Siyasetçi oy isterken refah vaat eder. Şirket lideri yıl sonu hedefine ulaşıldığı zaman kimin ne kadar prim alacağını vaat eder. Bu liderlik şekli bir noktaya kadar başarılı olur. Fakat insanlarda kalıcı değişiklikler, köklü dönüşümler sağlamak için bu liderlik anlayışının ötesinde bir liderliğe ihtiyaç vardır.
Kalıcı etki yapan liderlik şekli, Dönüştürücü Liderliktir. (Transformational Leadership) Dönüştürücü liderlik kavramını geliştiren siyaset bilimci James McGregor Burns, gerçek liderliğin insanlara ödül vaat ederek onların desteğini almaktan daha farklı bir liderlik olduğunu savunur.
Dönüştürücü liderler ilham verici bir vizyona sahip olan, vizyonlarını etkili bir şekilde paylaşan, bütün takipçileriyle sürekli bir etkileşim içinde, onlara güven telkin ederek saygı uyandıran ve tüm zorluklara rağmen insanları dönüşüme ikna edebilen sosyal mimarlardır.
Dönüştürücü liderler için başarı, insanları ve kurumları dönüştürmektir. Dönüştürücü liderler, takipçileriyle karşılıklı güven ilişkisi kurup herkesin daha iyi bir konuma geleceği bir dönüşüm gerçekleştirmeyi hedeflerler:
- İlham veren bir amaçları vardır. İnsanları bu amaç etrafında toplarlar. İnsanları motive ederler; vizyonlarını öykülerle anlatırlar. İnsanların iyimserlik duygularını ve coşkularını artıran ve herkesin parçası olmaktan memnuniyet duyacağı bir yolculuğa rehberlik ederler.
- Vizyonlarını hayata geçirmek için değişimi bizzat yönetirler. Amaca ulaşmak için herkese görev ve sorumluklarını anlatırlar.
- İnsanlarla güven ilişkisi kurarlar. Dönüşümü gerçekleştirmek için insanların zihinlerindeki olası güvensizlik ve şüpheleri ortadan kaldırıp, gönüllü bir işbirliği ortamı tesis ederler.
Dönüştürücü liderlerin başarılarının arkasında birden çok faktör vardır:
- Dönüştürücü liderler birer rol modeldirler. İnsanlara rol model olan bütün dönüştürücü liderler, yüksek duygusal zekâya sahiptirler.
- Dönüştürücü liderler ilham verdikleri kadar, kendilerini takip eden insanların bireysel gelişimini destekleyen bir rehberlik görevini de üstlenirler. Dönüştürücü liderler takipçilerinin kendilerini değerli ve önemli hissetmesini sağlarlar. İnsanların ihtiyaçlarını anlar ve onların da potansiyellerini hayata geçirmeleri için onlara destek olurlar. Sağlıklı bir dönüşüm ancak, insanların teker teker dönüşüp daha iyi birer insan olmalarıyla mümkündür.
- İnsanların yeni çözüm yolları denemeleri için onları yüreklendirirler. Dönüştürücü liderler insanların kendilerine sorgusuz sualsiz itaat etmelerini değil, herbirinin gelişmesini ve olgunlaşmasını desteklerler.
Dönüştürücü liderlerin uzun vadeli amaçları vardır. Bu amaç doğrultusunda konumları ve görevleri ne olursa olsun, herkesin potansiyelini ortaya çıkarmak ve kendilerine olan güvenlerini arttırmak için emek verirler. Dönüştürücü liderler için bir insanın yeni beceriler edinmesi, yeni sorumluluklar üstlenmesi bir övünç kaynağıdır.
Gerçek dönüşüm yaratan liderler, liderliğin salt karizma ya da güçten kaynaklanmadığını iyi bilirler. İnsanları ortak değerler ve herkesin benimsediği bir amaç etrafında birleştirirler.
Dönüştürücü liderler, insanları yaptıklarından daha fazlasını başarabileceklerine inanırlar, onlara kendilerine güvenmelerini öğretirler. Her insanın içindeki en iyiyi ortaya çıkarmak için çalışırlar. Dönüştürücü liderler her türlü engele rağmen “birlikte başarmak” için liderlik ederler.
Ben bugün siyasetten iş dünyasına, eğitim kurumlarından toplumsal hayata kadar her alanda dönüşümcü liderlere daha önce hiç olmadığı kadar çok ihtiyaç duyduğumuza inanıyorum.
Konuyla İlgili Makale ve Linkler
- James A Odumeru, Ogbonna Ifeanyı George, “Transformational vs. Transactional Leadership Theories: Evidence in Literature”
- Philip Lewis, Karl Kunhert, "Transactional and Transformational Leadership"
- Wikipedia, “Transactional Leadership”
- Wikipedia, “Transformational Leadership"
- Iain Hay, “Transformational Leadership: Characteristics and Criticisms”
- Colonel Mark A. Homrig, “Transformational Leadership”
- “Normative Leadership Theories”
- Robert A. F. Reisner , “When a Turnaround Stalls.” Harvard Business Review, February 2002
- Robert A. F. Reisner, “A Leader’s Guide to Transformation :Developing a Playbook for Successful Change Initiatives”
- The Transformational Leadership Council
- John Hall, Shannon Johnson, Allen Wysocki, and Karl Kepner, “Transformational Leadership: The Transformation of Managers and Associates”
- “Transformational Leadership”
- Gholamreza Jandaghi, Hassan Zareei Matin, Ali Farjami, “Comparing Transformational Leadership in Successful and Unsuccessful Companies”
- Bernard M. Bass, Bruce J. Avolio, “Transformational Leadership And Organizational Culture”
- “The Transformational Leadership Report”
Her yoneticinin pozisyonunu korumak için elindeki güce, yönettiği sisteme sıkı sıkıya yapıştığı anlayışlarda dönüşüm tehtid olarak algılanıyorsa, dönüşümcü liderlik nasıl var olabilir? Hele bu yaklaşım “her seyi ben bilirim, bunlar da kim!?” egosuyla süslenirse
Dediğiniz gibi iş, sosyal ortam ve ikili ilişkilerde bile dönüştürücü liderlere ihtiyacımız var ama bence asıl ihtiyaç duyduğumuz bu liderleri yetiştirebileceğimiz bağımsız bir sistem. Bağımsız kelimesinden kastım başarıya odaklanan bir nesil değil, başarmaktan çok bulunduğu Sürecin kalitesini arttırmaya ve bu süreçten zevk almasını bilecek bir nesile ihtiyacımız var ki bu da bir sistem eksiği.
Sayın Temel Hocam,
Astlarına liderlik yapmaya mecbur olan yöneticiler, şimdi çalışanlarının öğretmeni değil işin öğrencisi olarak sürekli öğrenecek.
Başarılı işletmelerde gelecek için dönüşüm ve değişim, en tepede değil orta kademe yöneticiler tarafından yapılacak.
Dönüştürücü liderler, yapılması gerekenleri irdeleyerek bulacak ve hemen karar alarak harekete geçecek.
Zira işletmeler ve yöneticiler için de çok geçmeden bugün yarın olacak ve bugün tarihe karışacak.
Joyse Vincent diyor ki: “Plus ça change, plus c’est la meme chose.”
_______
Kaynak: Richard Watson, Future Files-A Brief History of the Next 50 Years, Nicholas Brealey Publishing, Londra, 2012, s.36.
Yüksek lisans dönemimde “transactional vs transformational leadership” üzerinde bir çalışma yapmıştım.
Dönüşümün kaçınılmaz olduğu ve doğru liderliğin çok önemli olduğu günümüzde bizleri aydınlatan noktalara değinmişsiniz.
Teşekkürler.
Yazılarınız her zamanki gibi güzel.Peki dönüştürücü liderin özelliklerinin yanı sıra verebileceğiniz örnek liderler var mııdır?Başarılarına örnekte verebilir misiniz?Not:Cevap vermediğiniz her yorum sizi de dönüştürücü liderlikten alıkoyar fikrime katılır mıydınız?Teşekkürler 🙂
Franklin Roosevelt, Martin Luther King, Nelson Mandela… Tabii ki çok radikal bir dönüşüme liderlik yapmış olan Atatürk.
Ayrıca aşağıdaki site de yararlı olabilir:
https://www.legacee.com/on-transformational-leadership/list-of-transformational-leaders/
ellerinize sağlık hocam..sade ve anlaşılır ,tarzınıza kurban olsun tüm başarısızlar 🙂
Modeli çok güzel tariflemişsiniz hocam. Böyle liderleri yetiştirmek için böyle liderlere ihtiyaç var! Sanayimizi yönetim açısından içinde bulunduğu fasit daireden nasıl çıkartabileceğiz acaba!
Günaydın,
Bu karlı günde, atkı, bere, kar botu, kış lastiği, sıcak bir çay, çıtır bir simit gibi geldi, teşekkürler,,,
Yalnız bir konu dikkatimi çekti, örnekleme ve kaynak altıntısı neredeyse olmayan bir yazıydı!
“Dönüştürücü Liderlik” te, bizde ya herkes lider, yada dönüşüm bir türlü tamamlanamıyor :):(
Saygılarımla,
Haftalık dersimizi aldık, teşekkürler Temel Hocam