Skip to main content

En Yaratıcı Şehir Hangisi?

20 Mayıs, 2009

Turkcell’i aradığınızda size cevap veren operatör, telefonu Diyarbakır’dan açar. Türkiye’deki birçok yabancı şirketin muhasebesi başka bir ülkede tutulur. Yine pek çok şirketin bilgi işlem merkezi de Türkiye dışındadır. Artık bir ürün veya hizmet üretmek için bütün çalışanların bırakın aynı binada, aynı şehirde bile olması gerekmez.

Eğer şirket güçlü bir markaya ve satış gücüne sahipse, Arjantinli bir tasarımcının elinden çıkmış bir tişörtü, Bursa’da ürettirip, dünyanın her yerinde satabilir. Her şirket, en verimli üretimi nasıl ve nerede yapabiliyorsa, üretim sürecini de buna göre parçalayıp birleştirir.

Üretim sürecinin parçalandığı bir dünyada, bir şirketin en değerli insanları, şirketin gelirine ve karlılığına en çok katkı yapan yaratıcı insanlardır.  Yaratıcı yetenekleri kendine çeken, yaratıcı fikirleri bulup uygulayan şirketler, sıra dışı başarı elde ederler.

Bugün gelişmiş ekonomiler, “yaratıcı sermaye” diye isimlendirdikleri, bilim adamlarını, mühendisleri, mimarları, tasarımcıları, yazarları, sanatçıları, müzisyenleri, reklâmcıları, film yönetmenlerini, bilgisayar programcılarını, modacıları kendilerine çekmek için rekabet eder, birbirleriyle yarışırlar.

yaratici-sehir-1

Silikon Vadisini’nin bugün dünyadaki en yaratıcı insanlara ev sahipliği yapması bir tesadüf değildir. Bu insanlar, kendi yeteneklerini hayata geçirecekleri hoşgörü ortamını, Silikon vadisinde buldukları için orayı tercih ederler. 

Amerika’nın ve bazı Batılı ülkelerin en yetenekli ve en yaratıcı insanları bir mıknatıs gibi kendilerine çekmeleri de farklılıkları kabullenmelerinden kaynaklanır. Kanada ve İrlanda gibi ülkeler de Amerika‘nın stratejisini uygulayıp, yaratıcı sınıfı kendilerine çekmek için uzun dönemli politikaları hayata geçirirler.

Yaratıcı insanlar bugün, dünyada istedikleri kentte yaşamayı ve diledikleri şirkette çalışmayı seçebilecek özgürlüğe sahipler. Bu nedenle dünyada birçok kent,  yaratıcı bir iklim oluşturmak için programlar ve projeler geliştiriyor.  Stockholm‘den Amsterdam‘a; Berlin‘den Londra‘ya kent yönetimleri, küresel yarışta bir adım öne çıkmak için, yaratıcılığı teşvik eden düzenlemeler yapıyor.

Fikirler virüs gibi bulaşıcı olduğu için, yetenekli insanların bir arada bulunduğu şehirlerde yaratıcılık ekonomik değere dönüşüyor. 2009 yılının en yaratıcı şehri seçilen Seattle, Microsoft gibi bir dünya devinin, Nirvana, Pearljam ve Soundgarden gibi pek çok müzik grubunun, dünya çapında kahve zinciri Starbucks gibi bir şirketin doğduğu yerdir. Seattle aynı zamanda 1999 yılında Dünya Ticaret Örgütünü (WTO) protesto eden on binlerce insanın buluştuğu yerdir. 3. Dünya‘nın borçlarının silinmesini isteyen sosyalistlerden çevreci aktivistlere, feministlerden eşcinsellere uzanan ve içinde 450 örgütün yer aldığı bir güçler koalisyonu, günlerce Seattle sokaklarında protesto gösterileri yapmışlardır.

Berlin ise yaratıcı kent yarışında, bir başarı öyküsüdür. 2009 Ocak ayında yayınlanan Berlin Senatosu’nun yayınladığı rapora göre, Berlin’de yaratıcılık sektöründe yer alan şirketlerin sayısı 2000-2006 yılları arasında yüzde 30 artmış. Bu şirketlerin ciroları ise ortalama ekonomik büyümenin çok üzerinde gerçekleşmiş. 

yaratici-sehir-2

Berlin’deki kitap, oyun, bilgi teknolojileri, sinema, televizyon, müzik, sanat, tasarım, reklâm, mimarlık ve sahne sanatları alanlarında hizmet veren 23 bine yakın şirket, yıllık toplam 18 milyar Euro’luk bir ciro yaratıp, Berlin’in toplam geliri içinde  %21’lik bir pay elde etmişler. Berlin’de çalışan nüfusun %10‘undan fazlası kültür sektöründe çalışmakta. Kısa bir süre önce Berlin Senatosu, yaratıcı girişimlere daha fazla kredi verme kararı aldı. Ayrıca Berlin belediyesi, yaratıcı sektörü “Create Berlin” gibi plâtformlar aracılığıyla desteklemektedir. Berlin bugün UNESCO kriterlerine göre dünyanın en yaratıcı ilk 3 kentinden biridir. (http://www.creative-city-berlin.de/)

Barselona, Kopenhag, Helsinki, Şanghay, Tokyo, Montreal, Toronto, Stockholm da dünyanın yaratıcı sermayeyi cezbeden önemli kentleri arasında yer alırlar. (http://www.monocle.com/, Temmuz-Ağustos 2008) Önümüzdeki dönemde yaratıcı yetenekleri kendine çekecek kentlerin ekonomik büyüme açısından daha da avantajlı konuma geçecekleri çok açık.

Kültürel çeşitlilik yaratıcılığa çok uygun bir ortam hazırlar.  Richard Florida’ya göre gökdelenlerin yanı başında gecekonduların olması gibi çelişkilerin birlikteliği; farklı etnik grupların kendilerine ait mahallelerde oturması; bir kentte yürürken iki sokak sonra karşınıza sizi şaşırtan bir mimarinin çıkması; sinagogla caminin yan yana olması gibi unsurlar kentlere özgün bir kimlik katar.

Ben Richard Florida’yı okuduktan sonra İstanbul’a artık başka gözlerle bakmaya başladım. Eskiden bir doğa harikası bu şehri çok hoyrat kullandığımızı düşünüp üzülürdüm. Buna bu duruma hala çok üzülmekle beraber, Richard Florida’nın sapmasıyla avunurum. 

Philip Starck İstanbul için dünyanın en heyecan verici, en seksi, en erotik kenti tanımlamasını yapar. Son yıllarda dünyaca ünlü mimarların, tasarımcıların, orkestra şeflerinin ya da dansçıların İstanbul’u tercih etmelerinin sebebi İstanbul’un çok kültürlülüğü, özgün kimliği ve enerjisidir.

yaratici-sehir-3

60 kentin değerlendirildiği “2008 Ülkeler Yaratıcı Sınıf Endeksinde” New York 1.sırada, İstanbul ise 28. sırada yer alıyor. Şehirlerin küresel ekonomide oynadıkları stratejik role göre sınıflandırılmasında ise İstanbul; Pekin, Berlin, Kuala Lumpur, Prag ve Barselona ile aynı listede bulunuyor. Yaratıcı sınıfın gelişme hızı açısından sıralandığında ise performansı en yüksek 10 ülke içinde Türkiye, 5. sırada bulunuyor. 

Yaratıcı insanlar, farklılıklara karşı hoşgörülü kentleri ve özgür ortamları tercih ederler. Çünkü farklılıklar, yaratıcılığı besler, enerjiyi ve dinamizmi yükseltir. Richard Florida’ya göre, teknoloji, yetenek ve hoşgörü bir araya geldiği zaman ekonomik büyümeye en uygun koşullar oluşur.

21’inci yüzyılda ekonomik büyüme için,  yetenekli insanları kendine çekecek yaratıcı şehirler yaratmak gerekir.


Konuyla İlgili Makale ve Linkler

  1. Global Cities Index
  2. The 2008 Global Cities Index
  3. UNESCO “Creative Cities Network”
  4. John Howkins, The Creative Economy Blog
  5. Thomas Friedman: The World Is Flat

Yorumlar

Comments (0)

Bir yanıt yazın

E-posta adresiniz yayınlanmayacak. Gerekli alanlar * ile işaretlenmişlerdir