Mutluluk Bir Tercih Midir?

Mutlu olmak için neye sahip olmak gerekir? Mutlu olmak için çok para mı gerekir? İnsan para sahibi olunca mutlu olur mu?

Çoğumuza göre mutlu olmak için sevgili bulmak, evlenmek, araba, ev sahibi olmak lâzımdır. Çoğunluk mutluluğun varılacak bir hedef olduğunu düşünür. Bazılarımız ise mutluluğu, başına konacak bir talih kuşu gibi görür; eğer insanın şansı varsa mutlu olur; yoksa mutsuz.

Peki, sizin mutluluk anlayışınız hangisi?  Siz de mutluluğu varılacak bir hedef olarak mı tanımlıyorsunuz?

Önce neyin mutluluk getirmediğini anlatmaya çalışayım. Çoğu insana ters gelse de çok para sahibi olmakla mutluluğun hiç bir ilgisi yoktur. Benzer şekilde başarılı olmak da şöhret sahibi olmak da insanı mutlu etmez.

Esas olan insanca yaşayacak bir gelire sahip olmaktır. Parasızlıktan sürünen bir insanın mutlu olması mümkün değildir. Yeterince parası yoksa insan kesinlikle mutsuz olur. Ama insanın “insanca yaşayacak” bir gelirin üzerinde para sahibi olması mutluluk getirmez. Çok para çok konforlu bir hayat sağlar ama insanı mutlu etmez.

Paranın mutluluk getirmeyeceği düşüncesi, “Easterlin Paradoksu” olarak bilinir. Easterlin‘in 1970’lerin başında Amerika, Japonya ve İngiltere’de yaptığı araştırmalara göre, ailelerin geliri artınca mutluluk seviyeleri artmıyordu.

Amerika’da piyangodan büyük ikramiyeyi kazananlar üzerinde yapılan araştırmada da benzer sonuçlar elde edildi. Piyangoyu kazanan şanslı insanların mutlulukları ortalama bir yıl sürüyordu.

Antik Yunan’da mutluluk, ahlaklı olmak ve erdemli bir hayat yaşamak demekti. Aristo’ya göre “Mutluluk, ancak erdemli ve kusursuz bir karaktere sahip olmakla mümkündür. Kişi ancak hayatının bütününü soylu bir biçimde yaşarsa mutlu olabilir.”

Platon ise mutluluğun akıl, arzular ve ruhun uyumuyla yakalanacağını söyler. Bugün “New age” akımıyla yeniden yükselişe geçen “ruh-zihin-beden” uyumuyla anlatılmak istenen bu mutluluk anlayışı Platon’un öğretisine dayanır.

Bence en güzel mutluluk tanımını Epikür yapmıştır. Mutlu olmak için insanın üç şeye ihtiyacı vardır: “Dostluk, Özgürlük ve Düşünmek.”

Epikür’ün mutluluğu bulma yolu son derece yalındır. Epikür, evinin bahçesinde buluştuğu dostlarıyla sıradan ama lezzetli yiyecekler yemekten ve sohbetten zevk alır. Epikür’e göre insan, anlamlı bir hayat yaşamak için düşünmeli ve fikirlerini dostlarıyla paylaşmalıdır. Bütün bunları yapabilmek için de özgür olmalıdır. (Epikür ve arkadaşlarının “Bahçe filozofları” diye ünlenmeleri bu yüzdendir.)

Epikür’ün dediği gibi mutlu olmak için özgür olmaya ihtiyacımız var. Özgür olmayan insan mutlu olamaz. Dostlara ihtiyacımız var. Dostlarla bir sofrayı paylaşmaya ve onlarla sohbet etmeye ihtiyacımız var. Bir de elbet, hayat hakkında düşünmeye ve bu hayatı anlamlandırmaya ihtiyacımız var.

Mutlu olmak için gerçekten, “özgürlük, dosluk ve düşünebilmek” yeterli.

Mutlu olmak için kimseye, hiçbir şeye ihtiyacımız yok. Mutluluk hayataki bedava olan şeylerle elde ediliyor. Mutluluk; sevgi ve şefkat ilişkileri içinde yaşanan bir duygu. İnsan; içinde sevgiyi, şefkati büyüttüğü zaman mutlu oluyor.

Başından yeterince sıkıntı geçmiş her insan bilir ki mutlu olmak için zengin olmak, başarılı olmak ya da şöhret sahibi olmak gerekmez.

Bana göre mutluluk öğrenilen bir şeydir. Eğer sağlıklıysak ve insanca yaşayacak kadar bir gelirimiz varsa hepimiz mutlu olabiliriz.

Mutluluk içinde bulunduğumuz durumları nasıl algıladığımız; yaşadıklarımızdan iç dünyamıza neyi, nasıl aktarmayı tercih ettiğimizdir. 

Mutluluk sadece bizim tercihimizdir.

Not: Bu yazıyı ilk kez 4 Temmuz 2011’de yayınladım

Konuyla İlgili Makale ve Linkler

1. Happy Planet Index
2. Tim Lewis , “David Brooks: The man who can measure true happiness”, The Observer
3. Thomas Nagel, “David Brooks’s Theory of Human Nature”, NewYork Times Book Review
4. Betsey Stevenson ,Justın Wolfers “Economic Growth and Subjective Well-Being: Reassessing the Easterlin Paradox”
5. Richard Easterlin, "Does Economic Growth Improve the Human Lot? Some Empirical Evidence"
6. Charles Kenny “The Philosophy of Happiness”
7. Claudia Wallis, “The new science of happiness”
8. Easterlin Paradox – Wikipedia
9. The Happiness Economics – Wikipedia
10. Mihaly Csikszentmihalyi “Flow: The Psychology of Optimal Experience – Wikipedia
11. Mihaly Csikszentmihalyi “Akış” – Wikipedia
12. Mihaly Csikszentmihalyi on Flow – video
13. Gretchen Rubin “The Happiness Project: Or, Why I Spent a Year Trying to Sing in the Morning, Clean My Closets, Fight Right, Read Aristotle, and Generally Have More Fun” – video
14. Benjamin Wallece “the price of happiness” – video
15. Nancy Etcoff “on the surprising science of happiness” – video
16. Eve Ensler: happiness in body and soul – video
17. Daniel Kahneman: The riddle of experience vs. memory – video
18. Dan Gilbert asks, Why are we happy? – video
19. Nic Marks: The Happy Planet Index – video
20. Stefan Sagmeister: 7 rules for making more happiness – video
21. Chip Conley: Measuring what makes life worthwhile – video
22. Matthieu Ricard, Daniel Goleman “Happiness: A Guide to Developing Life's Most Important Skill” – video
23. David Brooks: The social animal – video