Tasarım Zihni

30 Nisan, 2013

Tasarım denildiği zaman aklımıza önce estetik ve güzellik gelir. Herhangi bir nesneye tasarımcının eli değdiğinde, onun parmakla gösterilecek kadar güzel olmasını bekleriz. Hâlbuki tasarım, estetikten daha çok sorunlara yaratıcı çözümler bulmak demektir. Tasarım sadece bir güzelleştirme değil, problem çözme yoludur. Mimariden endüstriye, kitap kapağından kahve fincanına, otomobilden lokantaya kadar uygulandığı her alanda tasarım, temel olarak sorun çözen bir yaklaşımdır. Tasarım elbette estetik çözümler üretir ama tasarımın esas amcı çözüm üretmektir.

Bir iskemle ya da koltuk tasarlamak için, insan anatomisine hakim olmak ve insanın hangi oturma şekliyle daha rahat edeceğini (ergonomi) bilmek gerekir. İyi bir sandalye tasarlamak ilk bakışta kolay bir iş gibi görünse de bu iş hiç de uzaktan göründüğü gibi değildir. Usta bir tasarımcının yaptığı koltuk tasarımı, üstünden yüzlerce yıl bile geçse tazeliğini koruyabilir. Tasarımın estetik olması beklenir ama biçim, işlevden sonra gelir.

Tom Peters “Tasarım, yalnızca güzel nesneler oluşturmak için değildir. Tasarımın asıl önemi, karar alma, problem çözme ve değer yaratma faaliyetlerine bütüncül bir yaklaşım getirmesinden gelir.” der. Tasarım aslında, biçimle işlev, zevkle ihtiyaç, teknolojiyle kaynaklar arasında estetik, anlamlı ve akıllı bağlar kuran bir düşünce ve iş yapma biçimidir. (Tasarım Bir Dünya Görüşü, Bir Duruştur)

Olaylara, sorunlara tasarım odaklı bir bakış açısıyla yaklaşmak demek, işin içine hem aklımızı mantığımızı hem de duygularımızı, sezgilerimizi, yaratıcılığımızı katmak demektir.

Tasarımcılar var olan sorunlara kullanıcı dostu çözümler bulurlar. New York Modern Sanat Müzesi yöneticisi (MOMA) tasarım küratörü Paolo Antonelli, “Tasarım, bir şey üretmek için teknolojiyi, bilimi, insan ihtiyaçlarını ve estetiği birleştiren bir Rönesans tavrıdır.” der.

Hepimiz her günkü sorunlarımızı çözerken aslında farkında olmadan bir tasarımcı gibi çalışırız.Bir dağ başındaki kulübede soba borusu eksik gelen bir oduncunun yaptığı da, dar bütçesiyle evlilik yıldönümlerini kutlamak için sofra hazırlayan kadının yaptığı da, tasarım odaklı çözüm bulmaktır.

Stanford üniversitesi ve IDEO şirketi, işbirliği yaparak “Tasarım Zihni” adına verdikleri bir yaklaşım geliştirdiler. “Tasarım Zihni” yaklaşımının ilkeleri şunlardır:

1-Tasarım insan içindir. Tasarım, üretimden kullanıma kadar sürece dahil olan herkesin ihtiyaç ve beklentilerini dikkate alır. İnsanların sadece fiziksel değil, aynı zamanda duygusal ihtiyaçlarını da karşılayan çözümler üretmeyi amaçlar. (Focus on Human Values)

2-Tasarım bütün sürecini farkındalık üzerine kurar. Her aşamada elde edilen bulgular ve sorunlar yalın şekliyle tanımlanır. (Craft clarity) Tasarım zihninin gelişkin olduğu ortamlarda bütün çalışanlar her adımı neden attıklarını, bu adımı atmaya neden ihtiyaç duyduklarını bilirler. Bütün herkes varılacak hedefin ne olduğunun farkındadır.

3- Tasarım süreci, yapılan hatalardan ders alıp yol yakınken kararları gözden geçirmeyi ve çözümü iyileştirmeyi benimser. Hata yapmak sürecin doğasında vardır. Hatalar suçlama değil, ders çıkarma aracı olarak görüldüğünden herkes yaratıcılığını en üst düzeyde kullanır. (Embrace experimentation)

4- Tasarım süreci, herkesin resmin bütününü gördüğü bir açıklık ortamında verimli olur. Farklı fonksiyonlardaki çalışanlar sadece kendi işlerini yapıp kenara çekilmezler. Herkesin her işe katkı sunduğu şeffaf, açık bir işleyiş vardır. (Be mindful of the process)

5- Tasarım, bitmez tükenmez beyin fırtınaları yapmak yerine uygulamaya geçmeye odaklı bir bakış açısını benimser. Projeler hemen prototip haline getirilir. Tasarım; yaşayan, dinamik bir iş yapma biçimidir. İlk seferinde mükemmeli aramaz. Creative prototyping)

6-Tasarım; yaşadığı her deneyimi, kalıcı bir yetkinliğe dönüştürmek için çaba gösterir. Yapılan işler, hatalar ve alınan sonuçlar arkadan gelenlerin öğrenebileceği bir şekilde kayıt altına alınır. (Stanford D School bootcamp)

Tasarım zihnini hayata geçirmek, şirketin büyüklüğü ya da gücünden çok, kültürel iklimi ve liderinin tavrıyla ilgilidir. Tasarım odaklı düşünen, işlere tasarım zihniyle yaklaşan şirketler, sadece kendi sorunlarını çözmekle kalmaz içlerinde bulundukları sektörleri de geliştirirler.