Liderleri Yaratan Yaşadıkları Zorluklar, Aştıkları Engellerdir

Bir şirketi ya da bir ülkeyi yönetmek, ortada bir sorun olmadığı sürece kolaydır. Yönetim ilkelerini ve kurallarını uygulayan herkes, istikrarlı bir ortamda yönetmeyi başarabilir. Ancak hayat çoğu zaman böyle değildir. Şirketler de ülkeler de zaman zaman zorluklarla karşılaşır, beklenmedik engellerle mücadele etmek zorunda kalır.

İstikrar arzu edilen bir durumdur ama sürdürülebilir değildir. Hayatın doğal döngüsü gereği her istikrarlı dönem bir zaman sonra bozulur, olağanüstü koşullar ortaya çıkar ve yeni bir düzen kurulana kadar belirsizlik devam eder.

İşte tam da bu olağanüstü dönemleri yönetmek için liderliğe ihtiyaç duyulur.

Liderlik Öğrenilir mi?

Peki, liderlik eğitilerek kazanılabilir mi? Bir insan liderliği tıpkı bir beceriyi öğrenmesi gibi öğrenebilir mi?

Elbette liderlik ilkeleri öğretilebilir. Deneyimli bir lider, kendi bildiklerini gençlere aktarabilir. Ancak iş başa düştüğünde, çalkantılı dönemleri yönetmek için eğitimle edinilen bilgiler çoğu zaman yetersiz kalır. Çünkü liderliğin gerçek okulu hayatın kendisidir.

Dov Frohman’a göre zorluk çekmeden, engellerle karşılaşmadan, mücadele vermeden hiç kimse liderliği öğrenemez.

Liderlik, insanın yaşadığı zorlukları aşarken edindiği bilgi ve deneyimlerin bir toplamıdır.

Liderlik;

• Bir hedefe sahip olmayı,
• Belirsizliği kabullenmeyi,
• Farklı düşünmeyi ve yaratıcı olmayı,
• Sezgilere güvenerek karar almayı,
• Cesareti ve risk almayı gerektirir.

Gerçek lider mevcut koşullara boyun eğmez. Her lider iyimserdir. İyimserlik liderliğin ayrılmaz parçasıdır. Bu tavrıyla lider yarının daha iyi olabileceğine inanır ve bu inancı gerçeğe dönüştürmek için harekete geçer.

Liderlik Potansiyeli ve Kurumların Rolü

Aslında pek çok insanın içinde bu potansiyel vardır. Ancak çoğu kurumun yapısı bireyin içindeki bu liderlik gücünün ortaya çıkmasına izin vermez. Bürokrasi, katı hiyerarşi ve denetim mekanizmaları insanları kuralların ve mevcut işleyişin içine hapseder.

Oysa olağanüstü durumlarda şirketlerin ve kurumların tam tersini yapması gerekir. Sıra dışı dönemler sıra dışı kararları gerektirir.

Liderliği öğrenmenin kestirme bir yolu yoktur. Ne kadar çok zorlukla karşılaşılırsa ne kadar çok engel aşılırsa, insan o kadar güçlü hale gelir. Her şirketin yöneticilerine ve yönetici adaylarına bu mücadele gücünü kazandırması gerekir.

Liderlik: Kuralcı mı, Pragmatik mi?

Liderlik, doğuştan sahip olunan özelliklerle elde edilen bir yetkinlik değil, zaman içinde geliştirilen ve ustası olunan bir yetkinliktir.

Jeffery Pfeffer’e göre liderlik, temel ahlak ilkelerinden sapmamak kaydıyla, hedeflere ulaşmak için duruma ve koşullara uygun hareket edebilmektir. Bir lider, nerede masaya yumruğunu vuracağını, nerede taviz verip uzlaşacağını bilir.

Bu nedenle liderlik her zaman pragmatik olmayı gerektirir. Bazı durumlarda liderin en başta belirlediği ideal plandan sapması, içinde bulunduğu koşullara göre hareket etmesi gerekebilir. Liderlik hem ilkelere bağlı kalmayı hem de gerektiğinde doğaçlama yapmayı gerektiren bir sanattır.

Geleceğin Liderlerini Nasıl Yetiştirebiliriz?

Her kurumun, kendi liderlerini yetiştirmek için onlara özgürlük alanları tanıması gerekir. Geleceğin liderleri sadece kurallara uyarak değil, kendi deneyimlerinden öğrenerek yetişirler.

Şirketlerin genç yöneticilere hata yapma özgürlüğü tanıması, onların kişisel bilgeliklerini geliştirmelerini sağlar. Yanlış yapmaktan korkan bir çalışan risk almaktan kaçınır ve bu da liderlik gelişiminin önündeki en büyük engeldir.

Özellikle ekonomik daralma ve kriz dönemleri yeni liderlerin ortaya çıkması için en uygun zamanlardır. Belirsizlik ve zorluklar liderliği ortaya çıkaran en kuvvetli itici güçlerdir.

Bu yüzden liderlik okulda değil hayatın içinde, zorluklarla mücadele ederek öğrenilir. Gerçek liderler kriz dönemlerinde doğar ve en büyük başarılarını bu zor zamanlarda elde ederler.

Liderliğin en büyük öğretmeni hayattır. Ve bu dersi öğrenmeye cesaret edenler o şirketin ya da o toplumun liderleri olurlar.

Not: İlk kez Ekim 2018 tarihinde yazdığım bu yazıyı, yeniden yazarak yayınladım